Ongelijkheid onder handen nemen door een andere aanpak in het onderwijs

Feedback geven of bedenkingen formuleren? Lees misschien eerst deze disclaimer of Over deze blog.

Introductie

Ik lees wel eens geregeld een artikel of post over meer cognitivistische visies, directe instructie, effectieve leerstrategieën ... enerzijds en constructivisme anderzijds. Vaak zijn de meningen vrij tegengesteld, soms genuanceerder en een andere keer wordt er een onderscheid gemaakt tussen constructivisme als 'aanvaardbare' leertheorie, maar niet als instructie-aanpak.

Zelf kan ik me als gematigde mens wel vinden in het idee van een continuüm, in plaats van twee tegengestelde polen. Ik denk dat ik dan niet alleen vanuit mijn buikgevoel spreek, maar dat is wat ik op basis van meerdere bronnen meen te mogen onthouden. Zelfs uit bronnen met titels die een uitgesproken mening doen veronderstellen, zoals 'Waarom minimale begeleiding tijdens instructie niet werkt' en het onderdeeltje over het expertise-reversal effect. Al vermoed ik dat ik in mijn lesgeven toch voornamelijk naar de cognitivistische kant overhel, mede door de context en voorkennis van mijn studenten. Laat het me zwart-wit stellen: als mijn studenten voor het eerst horen over neurotransmitters, psychofarmaca, prikkeloverdracht, ... ga ik hen dat niet allemaal zelf laten uitpluizen en bedien ik mij in de 6-tal contactmomenten die ik met hen heb, graag van bijvoorbeeld retrieval practice.

Voor mijn opleiding Onderwijswetenschappen aan de Open Universiteit Nederland, dienden we een artikel van Ertmer en Newby (1993) te lezen over de leertheorieën behaviorisme, cognitivisme en constructivisme. In de discussie werd de vraag gesteld 'Welke theorie is nu dé beste?'. De auteurs antwoordden met een misschien wat vervelende maar terechte respons 'Het hangt ervan af'.
De situatie en de context van de lerende bepalen welke aanpak op een bepaald ogenblik geschikt is. Gaat het om een beginneling in het vak, zonder voorkennis of over iemand die al aanzienlijke kennis heeft over een bepaald onderwerp? De eerste is wellicht gebaat met een duidelijk gestructureerde, mogelijk zelfs een behavioristische aanpak (knowing-what), die gaandeweg evolueert naar cognitivisme (knowing-how) en zelfs constructivisme (reflection in action). Lesgevers dienen niet volgens een bepaalde theorie te werk te gaan, maar moeten wél voldoende achtergrond hebben over de verschillende leertheorieën, om alzo, rekening houdend met de situatie van de lerende en de cognitieve belasting van de leertaak, in te schatten welke instructiemanier de meest geschikte is op een bepaald ogenblik. Ten slotte is er zelfs overlap in de drie theorieën wat betreft bepaalde praktische implicaties, zoals actieve deelname en interactie, oefening en feedback (Ertmer & Newby, 1993).

Natalie Wexler start haar blogpost door een beeld te schetsen van de veelheid aan kansen die kinderen uit gegoede gezinnen krijgen vergeleken met zij die de pech hebben gehad in een minder welstellende familie geboren te zijn. Zo zouden ouders uit betere socio-economische klassen momenteel tot 9x meer tijd besteden aan hun kinderen ten opzichte van families uit lagere klassen. In de jaren 70 was dat nog tot 5x meer. Het gaat hier dan over reizen, hobby's, hulp bij het huiswerk, ... Wexler stelt dat we het onderwijs niet moeten zien als een indicator van deze gemiste kansen op basis van je herkomst, maar net als een middel om deze kloof te helpen dichten.
Het onderwijs zal er niet in slagen als enige de sociale ongelijkheid op te lossen, maar kan er zeker een bijdrage aan leveren. De auteur stelt dat de voorbije tientallen jaren onderwijzers te werk gegaan zijn volgens een aanpak die niet evidence informed was. Wexler verwijst naar de verdoemde (maar nog vaak als waar aangenomen; eigen toevoeging) leerstijlen en de idee dat studenten zelf alles dienen te 'ontdekken' en hun eigen kennis moeten construeren (op basis van de theorie van cognitieve (over)belasting geen goed idee, zeker niet voor leerlingen met weinig (voor)kennis over het onderwerp, zoals degelijk wordt uitgelegd in de reeds aangehaalde post 'Waarom minimale begeleiding tijdens instructie niet werkt'; eigen toevoeging).
In zijn meest extreme vorm (Wexler verwijst naar Alfie Kohn) dient een student letterlijk alles, zelfs hoeveel dagen er in een maand zijn, zelf te ontdekken. Want, wanneer een leraar aan het woord is, is de leerling niet aan het leren.
Wexler maakt zelf ook een kleine nuance, door te stellen dat een dergelijke aanpak wel zijn nut kan hebben, maar dan net bij de welgestelde jongeren, die sterk gemotiveerd zijn en al heel wat bagage hebben. Maar, leerlingen die niét het geluk hebben gehad in deze categorie te vallen zijn net niet gebaat bij deze 'laissez-faire' methode. Dit is uitvoerig aangetoond door cognitieve wetenschappers en daarvoor verwijst de auteur naar dit artikel. Een constructivistische aanpak vergoot de kloof tussen rijk en arm (onbedoeld, vooral veroorzaakt door een gebrek aan communicatie tussen de lesgevers enerzijds en de wetenschap anderzijds).
Wexler pleit niet voor studenten als passieve recipiënten van informatie, maar de strikt zelfontdekkende methode doet achtergestelde kinderen meer kwaad dan goed. Voorzie studenten van basisinformatie over wiskunde, wetenschappen, geschiedenis, ... op een samenhangende en gestructureerde wijze en leer hen vervolgens denken, praten en schrijven op een analytische wijze over de inhoud.
Wexler stelt dat het constructivistische gedachtegoed zo sterk is ingebed in de Angelsaksische wereld, dat het niet zomaar van vandaag op morgen gaat verdwijnen. Dat mag er echter niet toe leiden dat het onderwijs bij de pakken moet gaan neerzitten. De auteur wijst er net op dat een andere dan de constructivistische manier van werken kan helpen de sociale kloof te dichten. Deze aanpak kost niet meer tijd en evenmin meer geld.

Referenties

Ertmer, P., & Newby, T.J. (1993). Behaviorism, cognitivism, constructivism. Comparing critical features from an instructional design perspective. Performance Improvement Quarterly, 6(4), 50-72.

Wexler, N. (2019). To Attack Inequality, We Need A Different Kind Of Education. Forbes.com. Retrieved 3 January 2019, from https://www.forbes.com/sites/nataliewexler/2018/12/27/to-attack-inequality-we-need-a-different-kind-of-education/#688926231829

Reacties