Feedback geven of bedenkingen formuleren? Lees misschien eerst deze disclaimer of Over deze blog.
De resultaten van onderzoek waarbij nagegaan wordt of je jezelf als lesgever best in beeld toont tijdens een instructievideo, een ingesproken presentatie ... zijn eerder wisselend.
Enerzijds is er het idee (in lijn met het seductive details effect of de verleidelijkheid van overbodige details) dat je aanwezigheid eerder als een afleider werkt. De lerenden richten hun focus voor een stuk op jou, waardoor een gedeelte van de beperkte verwerkingscapaciteit van lerenden verloren gaat, en niet aan het eigenlijke leren kan besteed worden (overbodige verwerkingsbelasting, zie ook Wijze lessen. Digitale didactiek. Bouwsteen 4). Naar dit principe wordt verwezen als de interference hypothesis.
Anderzijds zegt de social-cue hypothesis dat de aanwezigheid van jou als lesgever, een gevoel van betrokkenheid creëert waardoor lerenden meer bereid zijn een cognitieve inspanning te leveren, en dus de informatie diepgaander gaan verwerken.
Voor- en nadelen van beide hypotheses lijken elkaar - een beetje kort door de bocht - vaak op te heffen. Je zou intuïtief aannemen, dat het daarom wenselijk is dat je als lesgever 'soms' in beeld komt en niet steeds of nooit. Bijvoorbeeld, om voorkennis te activeren, uit te leggen wat lerenden gaan leren, tijdens een pauze een vraag te stellen en weer te verdwijnen ... Maar dus niet in beeld zijn op het ogenblik dat je bepaalde inhouden uitlegt. Tot op vandaag was mij geen onderzoek bekend dat deze piste onderzocht.* Gelukkig brachten onderzoekers Tim Kühl en collega's daarin verandering met het onderzoek - spoiler alert - Temporary instructor presence in lecture slides does not enhance online learning (2024).
De onderzoekers voerden twee experimenten uit waarbij drie condites vergeleken werden. Een controlegroep waarbij nooit een lesgever in beeld verscheen, steeds een lesgever in beeld of 'nu en dan' een lesgever in beeld. Onder 'nu en dan' wordt in dit onderzoek verstaan: op dia's zonder relevante content voor het leren, bijvoorbeeld tijdens de introductie of een overgangsdia.
Afbeelding uit het onderzoek van Kühl et al., 2024.
Deelnemers (volwassenen, deels studenten, in een online setting tijdens Covid-19) bekeken een video van 15min over bedrijfskunde (BCG-matrix, geen onderdeel van hun curriculum). Na de video legden ze zowel een test af gericht op onthouden, als op toepassen/transfer van kennis. Daarnaast werd hun cognitieve belasting gemeten, alsook het gevoel van social presence. Tijdens het eerste experiment beschrijven de onderzoekers een marginal difference, in het voordeel van de conditie waarbij de lesgever 'nu en dan' in beeld kwam, maar dit voordeel was statistisch niet significant, plus wellicht te wijten aan een grotere aanwezige voorkennis bij deelnemers in deze conditie. Ook met betrekking tot cognitieve verwerkingsbelasting en social presence, was er geen verschil tussen de condities. In het tweede experiment werd het aspect voorkennis daarom meer in rekening gebracht, wat er toe leidde dat ook het marginale verschil in het voordeel van de 'nu en dan in beeld'-conditie uitgevlakt werd.
Conclusie
De intuïtieve aanname dat een lesgever sproradisch in beeld brengen - niet tijdens de eigenlijke uitleg - een combinatie van het beste van twee werelden zou zijn, kon in deze studie niet bevestigd worden. Zeker na controle voor voorkennis, was er geen verschil op het vlak van leeruitkomsten tussen de drie groepen, evenmin voor gemeten social presence of verschillende vormen van cognitieve verwerkingsbelasting.
Toch enkele kanttekeningen bij het onderzoek en richting voor vervolgonderzoek. De onderzoekers geven zelf aan dat de lesgever weergegeven werd als een talking head. Voorgaand onderzoek toonde reeds aan dat dit geen positief effect heeft op leren (image principle, Mayer & Fiorella, 2022). Het kan beter zijn de lesgever zo in beeld te brengen, dat deze bijvoorbeeld met de handen aanwijzingen kan geven, de blik kan verplaatsen tussen kijken naar relevante onderdelen in de slides en dan naar de lerenden ... (het embodiment principle, Mayer & Fiorella, 2022).
Daarnaast zou het zinvol zijn na te gaan of het in sommige gevallen beter kan zijn de lesgever toch te tonen als deze effectief iets uitlegt. Bijvoorbeeld, tijdens woordelijke uitleg waarbij geen aanvullende beelden of animaties aan de orde zijn. Indien lerenden op dat ogenblik naar de lesgever kijken en luisteren, leidt dit hen niet af van relevante beelden of informatie in de video. In huidig onderzoek was de lesgever 80% van de tijd niet in beeld in de 'nu en dan'-conditie, en alleen als er geen relevante uitleg gegeven werd.
Daarnaast lijkt het me ook aagewezen - zeker als het ontwerp zou leiden tot meer gemeten zinvolle verwerkingsbelasting - een test af te nemen die niet meteen op het bekijken van de video volgt. Onderzoek wijst er immers op dat als lerenden effectieve leerstrategieën gebruiken, waarbij ze een grote cognitieve inspanning leveren, zich vaak pas op langere termijn uiten in betere leerresultaten.
Ten slotte is het niet ondenkbaar dat de voordelen van andere ontwerpprincipes - denk aan de video kunnen pauzeren, het stellen van vragen in pauzes - die in dit experiment niet toegepast werden, in combinatie met de 'nu en dan'-conditie kunnen versterkt worden.
Huidig onderzoek bevestigt de aanname dus niet dat een lesgever tijdelijk in beeld brengen voordelen kan opleveren voor leren, maar sluit de piste ook niet helemaal uit.
Daarnaast zou het zinvol zijn na te gaan of het in sommige gevallen beter kan zijn de lesgever toch te tonen als deze effectief iets uitlegt. Bijvoorbeeld, tijdens woordelijke uitleg waarbij geen aanvullende beelden of animaties aan de orde zijn. Indien lerenden op dat ogenblik naar de lesgever kijken en luisteren, leidt dit hen niet af van relevante beelden of informatie in de video. In huidig onderzoek was de lesgever 80% van de tijd niet in beeld in de 'nu en dan'-conditie, en alleen als er geen relevante uitleg gegeven werd.
Daarnaast lijkt het me ook aagewezen - zeker als het ontwerp zou leiden tot meer gemeten zinvolle verwerkingsbelasting - een test af te nemen die niet meteen op het bekijken van de video volgt. Onderzoek wijst er immers op dat als lerenden effectieve leerstrategieën gebruiken, waarbij ze een grote cognitieve inspanning leveren, zich vaak pas op langere termijn uiten in betere leerresultaten.
Ten slotte is het niet ondenkbaar dat de voordelen van andere ontwerpprincipes - denk aan de video kunnen pauzeren, het stellen van vragen in pauzes - die in dit experiment niet toegepast werden, in combinatie met de 'nu en dan'-conditie kunnen versterkt worden.
Huidig onderzoek bevestigt de aanname dus niet dat een lesgever tijdelijk in beeld brengen voordelen kan opleveren voor leren, maar sluit de piste ook niet helemaal uit.
* Er zij enkele studies die iets in die aard doen, maar ofwel zijn ze quasi-experimenteel, bevatten ze geen controlegroep, of wordt de cognitieve belasting niet gemeten.
Bronnen
Buelens, W., Schroeven, M, Surma, T., Vanhoyweghen, K., & Kirschner, P. A. (2024). Wijze lessen. Digitale didactiek. Ten Brink Uitgevers.
Kühl, T., Teske, F., Merkt, M., & Sondermann, C. (2024). Temporary instructor presence in lecture slides does not enhance online learning. Educational Technology Research and Development. https://doi.org/10.1007/s11423-024-10435-0
Mayer, R. E., & Fiorella, L. (2022). The Cambridge handbook of multimedia learning (3de dr.). Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/9781108894333
Reacties
Een reactie posten