Hoe belangrijk zijn geslaagde herinneringspogingen voor het testeffect?

Feedback geven of bedenkingen formuleren? Lees misschien eerst deze disclaimer of Over deze blog.

Vooraf

Leerlingen die zich leerstof actief trachten te herinneren tijdens een oefenfase in plaats van deze, bijvoorbeeld opnieuw te lezen, onthouden leerstof beter op lange termijn. Dit noemen we het testeffect. Een grote hoeveelheid onderzoek heeft voor een brede waaier aan leerinhouden, en voor leerlingen met verschillende kenmerken aangetoond dat retrieval practice het leren bevordert (zie Bouwsteen 10 'Wijze Lessen' p. 169).

Afbeelding gemaakt met Copilot.

Het klinkt echter aannemelijk dat de effectiviteit van retrieval practice sterk afhankelijk is van het ophaalsucces tijdens de inoefening zelf. De gedachte is dat als leerlingen een item succesvol terughalen tijdens de oefening, dit zou leiden tot een groter leereffect en betere retentie. Onderzoek toont gemengde resultaten. Sommige studies vonden een positief verband tussen retrieval prestatie en het testeffect, terwijl andere studies geen verband of zelfs een negatief verband lieten zien. Dit roept de vraag op: wat is nu echt het belang van initial retrieval success voor het testeffect? Dat onderzochten Chang en collega's in een aantal experimenten.

De experimenten nader bekeken

Om deze vraag te beantwoorden, voerden onderzoekers een reeks van zes experimenten uit. In de experimenten varieerden de onderzoekers de omstandigheden van retrieval practice op verschillende manieren om het ophaalsucces te beïnvloeden:

• Responstijdlimiet: tijd om te antwoorden werd beperkt, waardoor leerlingen minder antwoorden (correct) konden ophalen in vergelijking met andere leerlingen.
  
  
• Beperken van het aantal keer dat leerlingen het geleerde mochten bestuderen voordat ze retrieval practice toepasten.
  
  
• Een combinatie van beperken van het aantal studiemomenten met moeilijkere/makkelijkere vragen.

De leerlingen in de condities waarbij ophalen in de oefenfase belemmerd werd, waren effectief minder succersvol in de inoefenfase. Maar had dit ook effect op de toets die volgde?

De verrassende bevindingen

Ondanks dat de experimenten dus aantoonden dat de manipulaties invloed hadden op de retrieval practice prestaties, was er geen verband tussen het intiatial retrieval success en het testeffect: er was geen sprake van causaliteit. In sommige gevallen was het effect zelfs kleiner bij de condities die beter presteerden tijdens de retrieval practice. Dit suggereert dat het succesvol terughalen van een item tijdens de inoefening niet de bepalende factor is voor het testeffect. Wat wel opvallend was, is dat leerlingen die over het algemeen beter presteerden bij de retrieval practice (dus in een conditie zonder beperkingen in bijvoorbeeld tijd of aantal keer dat ze de leerstof mochten bestuderen), ook een groter testeffect lieten zien.

De rol van individuele verschillen

Het onderzoek suggereert een verklaring voor het uitblijven van een causaal verband, en de samenhang (correlatie) tussen de prestaties van leerlingen tijdens het inoefenen en het testeffect: er moet sprake zijn van een derde variabele. Deze variabele is volgens de onderzoekers gerelateerd aan de individuele leerling, en heeft invloed op hoe de leerling leert, presteert tijdens de retrieval practice, en profiteert van het testeffect. Enkele mogelijke variabelen die hierin een rol kunnen spelen:

• Leerefficiëntie: Sommige leerlingen kunnen informatie sneller en efficiënter opslaan.
• Motivatie: Leerlingen met een hogere intrinsieke motivatie kunnen meer betrokken zijn bij het leerproces en retrieval practice, en zo meer baat hebben bij de testing effecten.
• Werkgeheugencapaciteit: Het vermogen om informatie tijdelijk vast te houden en te manipuleren kan van invloed zijn op retrieval succes en leerresultaten.
• Episodische geheugenvaardigheden: Leerlingen met een sterk episodisch geheugen zouden verbanden tussen contexten tijdens het leren en retrieval beter kunnen leggen.

Deze variabelen kunnen van invloed zijn op zowel de prestaties tijdens de inoefening (retrieval practice) als op de omvang van het testeffect.

(Ik probeer bovenstaande even in mijn eigen woorden uit te leggen. Leerlingen die goed presteerden tijdens het ophalen, presteerden op de eindtoets beter dan leerlingen die minder goed presteerden tijdens het ophalen. Maar alle leerlingen profiteerden van een testeffect (ongeacht hun prestatie tijdens het ophalen): iedereen scoorde beter op de eindtoets dankzij retrieval practice, vergeleken met leerstof opnieuw leren. Het testeffect (dat uitgesproken aanwezig was in dit onderzoek) op zich is dus niet afhakelijk van het initiële ophaalsucces).

Implicaties voor de klaspraktijk

Wat betekent dit volgens de onderzoekers voor ons als leraren? Ze sommen een aantal praktische aanbevelingen op:

• Het is niet nodig om te wachten tot leerlingen de leerstof perfect beheersen. Zelfs als de ophaaloefening niet vlekkeloos verloopt, zodat leerlingen niet alle antwoorden juist hebben, biedt het leerlingen voordelen.

• Focus op het proces, niet alleen op het resultaat: Moedig leerlingen aan om te oefenen met terughalen, ongeacht hun eerste resultaten. Het gaat om het oefenen van het terughaalproces, niet alleen om de juiste antwoorden. Leerlingen moeten niet bang zijn om fouten te maken. Als leraar zal je dit dienen uit te leggen, anders is de kans groot dat leerlingen teruggrijpen naar leerstrategieën die wél goed aanvoelen, zoals herlezen.

• Experimenteer met verschillende ophaalmethoden: De effectiviteit van retrieval practice lijkt dus minder afhankelijk van de moeilijkheidsgraad van de initiële test, of de tijdsduur die aan leerlingen gegeven werd. Deze vaststellingen biedt mogelijkheden om retrieval practice op verschillende manieren toe te passen in de klas.

• Individuele verschillen zijn belangrijk: Leerlingen verschillen in hoe ze leren en profiteren van retrieval practice. Bied leerlingen de mogelijkheid om verschillende leerstrategieën te ontdekken.

Eigen toevoeging

Leerlingen actief informatie laten ophalen is dus een goed idee, moet niet noodzakelijk lang duren, en het belang van retrieval success lijkt volgens bovenstaande studie eerder beperkt. Dus we kunnen de studeerstrategie relatief snel inzetten. Er bestaat zelfs evidentie dat het op voorhand - dus nog voordat de leerstof behandeld werd - leerlingen laten nadenken over wat ze weten over bijvoorbeeld concepten die aan gaan komen in de les, leren bevordert. Dit noemen we het prequestioning of pretesting effect (Pan & Carpenter, 2023; Pan et al., 2024). Hiervoor bestaan zowel cognitieve als metacognitieve verklaringen (het wordt voor leerlingen duidelijk wat belangrijk is en wat ze nog niét weten). Als we leerlingen zelf vragen laten bedenken - een soort van produtieve of generatieve leerstrategie - kan goed begrip van de leerstof wel aangewezen zijn. Leerlingen zijn immers niet noodzakelijkerwijs in staat om 'goede' (relevante) vragen te maken indien ze niet over voldoende kennis ter zake beschikken (Myers et al., 2024).

Bronnen

Chan, J. C. K., Davis, S. D., Yurtsever, A., & Myers, S. J. (2024). The magnitude of the testing effect is independent of retrieval practice performance. Journal of Experimental Psychology: General, 153(7), 1816–1837. https://doi.org/10.1037/xge0001593

Myers, S. J., Hausman, H., & Rhodes, M. G. (2024). Testing effects for self-generated versus experimenter-provided questions. Journal of Experimental Psychology: Applied, 30(2), 241-257. https://doi.org/10.1037/xap0000487

Pan, S. C., & Carpenter, S. K. (2023). Prequestioning and Pretesting Effects: A Review of Empirical Research, Theoretical Perspectives, and Implications for Educational Practice. https://doi.org/10.31234/osf.io/9rqpm

Pan, S. C., Han, J. Y., & Fung, F. M. (2024). Prequestioning Enhances Undergraduate Students Learning in an Environmental Chemistry Course (No. arXiv:2403.02788). arXiv. https://doi.org/10.48550/arXiv.2403.02788

Surma, T., Vanhoyweghen, K., Sluijsmans, D., Camp, G., Muijs, D., & Kirschner, P. A. (2019). Wijze Lessen: Twaalf bouwstenen voor effectieve didactiek. Ten Brink Uitgevers.